Η εισήγηση έχει σαν στόχο να ενημερώσει τους συμμετέχοντες για ένα σύνολο προβλημάτων που τα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν προκύψει και αντιμετωπίζονται, προκειμένου να υλοποιηθεί ένα σύνολο προγραμμάτων, δράσεων, πρωτοβουλιών που έχει αναλάβει ο ΕΣΔΚΝΑ.
Πιστεύουμε ότι η πληροφόρηση για τα προβλήματα, που σε καθημερινή σχεδόν βάση προκύπτουν και αντιμετωπίζονται, πιθανώς να δώσει την πραγματική εικόνα έξω από τις γενικές αναφορές και αφορισμούς.
Από το 1997 δημιουργήθηκε και λειτούργησε ο πρώτος χώρος υγειονομικής ταφής στην Αττική, ενώ παράλληλα μια σειρά σημαντικών έργων έδωσε ώθηση στην υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος Εναλλακτικής Διαχείρισης των Απορριμμάτων.
Τα έργα αυτά ήσαν:
*Ανάπλαση της παλαιάς χωματερής Άνω Λιοσίων.
*Ανάπλαση της παλαιάς χωματερής Σχιστού.
*Ίδρυση και λειτουργία Εργοστασίου Μηχανικής Ανακύκλωσης ονομαστικής δυναμικότητας 1200 tn/ ημέρα.
*Ίδρυση και λειτουργία Αποτεφρωτήρα Νοσοκομειακών Μολυσματικών Αποβλήτων.
*Εγκαταστάσεις συλλογής και αξιοποίησης Βιοαερίου και Προγράμματα Ανακύκλωσης.
Αυτά τα έργα σχεδιάστηκαν, υλοποιήθηκαν και λειτουργούν με ευθύνη του ΕΣΔΚΝΑ.
Ο ΕΣΔΚΝΑ, ως το θεσμοθετημένο όργανο της Τ.Α. για τη διαχείριση των απορριμμάτων, έχει ως υποχρέωση να εξυπηρετεί τα μέλη του, Δήμους και Κοινότητες, ώστε με αποτελεσματικό τρόπο να προστατευθεί η Δημόσια Υγεία και το Περιβάλλον και στα θέματα αυτά έχει μέχρι σήμερα ανταποκριθεί θετικά.
Εκτός όμως από τις βασικές αυτές δεσμεύσεις o ΕΣΔΚΝΑ είναι το βασικό όργανο (εργαλείο), που σε συνεργασία με τα μέλη του καλείται να υλοποιήσει μια πολιτική δεσμεύσεων και υποχρεώσεων που απορρέουν από την Εθνική και Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και οι οποίες υποχρεώσεις που συμπεριλαμβάνονται στον εκάστοτε Περιφερειακό Σχεδιασμό είναι:
1.Μείωση του όγκου των απορριμμάτων.
2.Μείωση των οργανικών ουσιών που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή.
3.Αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης σε ορισμένα υλικά.
4.Επεξεργασία των απορριμμάτων πριν την τελική τους διάθεση.
5.Αποκαταστάσεις παλαιών χώρων και περιβαλλοντική παρακολούθηση.
Οι, μέχρι σήμερα, σχεδιασμοί όχι μόνο δεν έχουν υλοποιηθεί στο σύνολό τους, αλλά έχουν επιφέρει μια σειρά καθυστερήσεων και αλλαγών.
Όλοι οι σχεδιασμοί για την Αττική προέβλεπαν, με τη σύμφωνη πάντα γνώμη της ΤΕΔΚΝΑ, τη δημιουργία τριών (3) οργανωμένων Εγκαταστάσεων διαχείρισης, οι οποίες ποτέ δεν υλοποιήθηκαν. Έτσι ενώ είχε προβλεφθεί ο ΧΥΤΑ Λιοσίων να δέχεται 3.500 tn την ημέρα με σταδιακή μείωση αυτής της ποσότητας και με διάρκεια ζωής 17 ετών, σήμερα ο χώρος είναι ήδη κορεσμένος, ενώ ο γειτνιάζων χώρος υγειονομικής ταφής στη Φυλή δέχεται 6.000 tn/ημέρα.
Αυτή η αλματώδης αύξηση της ποσότητας των απορριμμάτων, η οποία υπερβαίνει κάθε μελέτη και πρόβλεψη, οφείλεται στην ανάγκη παύσης λειτουργίας των ανεξέλεγκτων χωματερών της Αττικής, στη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων με την υποδοχή απορριμμάτων από δήμους μη μέλη του Συνδέσμου, στην καθυστέρηση λειτουργίας του ΕΜΑΚ, την ακύρωση της δημιουργίας δευτέρου Εργοστασίου Μηχανικής Ανακύκλωσης στην περιοχή Άνω Λιοσίων, για το οποίο είχαν εγκριθεί περιβαλλοντικοί όροι και επρόκειτο να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Συνοχής και φυσικά στην καθυστέρηση ή πλημμελή λειτουργία των συστημάτων Ανακύκλωσης.
Μέσα στο περιβάλλον αυτό ο ΕΣΔΚΝΑ ήταν υποχρεωμένος, όχι με υπεράνθρωπες αλλά με Τιτάνιες προσπάθειες, να διατηρεί τόσο τις κοινωνικές όσο και τις περιβαλλοντικές ισορροπίες στην Αττική. Στο πλαίσιο της εξυπηρέτησης των αναγκών του λεκανοπεδίου προσεφέρθη ουσιαστικά ένα τεράστιο έργο με την υποδοχή της λυματολάσπης της Ψυτάλλειας για μία και πλέον δεκαετία, απαλλάσσοντας όχι μόνο περιβαλλοντικά αλλά και οικονομικά τους καταναλωτές της ΕΥΔΑΠ, αν λάβουμε υπόψη ότι η σημερινή διαχείριση της λάσπης έχει 8 – 10 φορές μεγαλύτερο κόστος και ένα κόστος επένδυσης που υπερβαίνει τα 50 εκατ. €.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Δυτικής Αττικής αρνείται πεισματικά να χορηγήσει άδεια λειτουργίας των νέων ΧΥΤΑ, ενώ από την άλλη πλευρά η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής αρνείται επίσης πεισματικά να συμμετάσχει στην ολοκλήρωση του επικαιροποιούμενου Σχεδιασμού Αττικής.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι υπήρξε διαχρονικά η συμπαράσταση όλων των φορέων της Κεντρικής Διοίκησης προς τον ΕΣΔΚΝΑ, σε όλα τα επίπεδα (νομοθετικό, οικονομικό κ.λ.π.), εκφράζοντας οι ηγεσίες των αρμόδιων Υπουργείων (ΥΠΕΣΔΔΑ – ΥΠΕΧΩΔΕ – Εθνικής Οικονομίας) την θέλησή τους για οριστική λύση των προβλημάτων.
Είναι πλέον φανερό ότι το πρόβλημα έχει πλέον ξεπεράσει τις κομματικές διαχωριστικές γραμμές, αφού με το νόμο του 2003 ολοκληρώθηκε ο Περιφερειακός Σχεδιασμός, ο οποίος στην συνέχεια υλοποιείται από τη σημερινή κυβέρνηση .
Πριν αναφερθούν προτάσεις για την άμεση επίλυση των προβλημάτων, τονίζεται ότι βασική θέση του ΕΣΔΚΝΑ είναι η ολοκλήρωση του περιφερειακού σχεδιασμού, που προβλέπει μια ΟΕΔΑ στη θέση Μαυροβουνό, η οποία περιλαμβάνει επίσης κεντρική μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων και μια ΟΕΔΑ στη θέση Βραγόη του Δήμου Κερατέας.
Για την επίτευξη όμως των στόχων, αλλά και την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας μας, προτείνονται τα εξής:
1. Μείωση του όγκου των απορριμμάτων
-Εφαρμογή του άρθρου 8 του Ν. 2939/2001: «η εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας είναι υποχρεωτική για τους ΟΤΑ και οργανώνεται:
*Από τους υπόχρεους φορείς διαχείρισης αποβλήτων (Δήμους ή Κοινότητες ή Συνδέσμους) κ.λ.π.
*Εφαρμογή του άρθρου 24 του Ν. 2939/2001: Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων.
*Εφαρμογή του άρθρου 12: Υποχρεώσεις διαχειριστών συσκευασίας, αξιοποίηση κ.λ.π.
*Δημιουργία κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων υλικών σε Δημοτικό ή διαδημοτικό επίπεδο.
*Αξιολόγηση και έλεγχος συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης για την επίτευξη των στόχων και την αξιοποίηση των αποβλήτων.
2. Δημιουργία και λειτουργία Σταθμών Μεταφόρτωσης
Το αρνητικό πνεύμα που διέπει τις εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων δεν έχει αφήσει εκτός και την λειτουργία των ΣΜΑ: επιφέρει μείωση δρομολογίων, εξοικονόμηση ενέργειας και χρόνου παραμονής στο ΧΥΤΑ, μείωση ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Στο θέμα αυτό αρκεί να αναφερθεί η περίπτωση του ΣΜΑ Ελαιώνα, που θα προσέφερε σημαντικά οφέλη στο Δήμο Αθηναίων και τους όμορους Δήμους. Ένα έργο που καρκινοβατεί μία επταετία από την άρνηση παραγόντων της Τ.Α., ενώ αντίθετα άλλοι κινδυνεύουν να πάνε φυλακή.
3. Νέα τιμολογιακή πολιτική.
Με στόχο τη μείωση παραγωγής αποβλήτων με δημιουργία κινήτρων για τους Δήμους που επιτυγχάνουν μείωση και αντικινήτρων για όσους προσκομίζουν ποσότητες πέραν των συμφωνηθέντων, με βάση αντικειμενικά κριτήρια.
4. Επίλυση του θέματος των επικίνδυνων αποβλήτων με την δημιουργία εγκαταστάσεων υποδοχής και επεξεργασίας. Η λειτουργία των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης έχει συμβάλλει θετικά στην ποιότητα των εισερχομένων αποβλήτων.
5. Λειτουργία συστημάτων ανακύκλωσης, επεξεργασίας και αξιοποίησης Βιομηχανικών μη επικίνδυνων αποβλήτων.
6. Οριστική λύση του θέματος των μολυσματικών αποβλήτων με την υποχρεωτική συμμόρφωση των Νοσοκομείων, Εργαστηρίων, ερευνητικών κέντρων, ιατρείων, κτηνιατρείων σε ενιαίο σύστημα συλλογής, μεταφοράς και καταστροφής.
7. Ανάπλαση Ανενεργών Λατομείων με την ορθολογική διαχείριση των προϊόντων εκσκαφής και τη φύτευση των χώρων με τη χρήση εδαφοβελτιωτικού (Compost).
Τέλος, ο ΕΣΔΚΝΑ στο πλαίσιο του Προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ» έχει αναθέσει μελέτη που αφορά την αξιολόγηση των βασικών μεθόδων επεξεργασίας των απορριμμάτων, που εφαρμόζονται σήμερα σε ευρωπαϊκή και διεθνή κλίμακα, προκειμένου να επιλεγεί η βέλτιστη από περιβαλλοντικής και τεχνικοοικονομικής άποψης μέθοδος ή συνδυασμός μεθόδων για την επεξεργασία και αξιοποίηση 3.000 tn σύμμεικτων αστικών στερεών αποβλήτων την ημέρα στην Περιφέρεια Αττικής.
Η μελέτη αυτή θα αποτελέσει ένα από τα βασικά εργαλεία άσκησης περιβαλλοντικής, οικονομικής, και κοινωνική
