Το τελευταίο διάστημα η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων, μια και η κυβέρνηση με την ανακοίνωση της διοικητικής μεταρρύθμισης με τον τίτλο «Καλλικράτης», έθεσε τους όρους μιας ευρείας διοικητικής αλλαγής στον τοπικό αυτοδιοικητικό χάρτη της χώρας.
Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα ήταν και παραμένει το πλέον συγκεντρωτικό και πελατειακό κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι περιφέρειες πολιτικά και οικονομικά πλήρως εξαρτημένες, με το διορισμένο περιφερειάρχη από την κεντρική κυβέρνηση, είναι αδύνατον να εξασκήσουν αναπτυξιακή περιφερειακή πολιτική.
Οι νομαρχίες αποψιλωμένες από αρμοδιότητες και πόρους αδυνατούν να ασκήσουν οποιαδήποτε αναπτυξιακή και κοινωνική πολιτική στην ελληνική περιφέρεια.
Οι Δήμοι ανήμποροι να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στα πολλά και σύνθετα προβλήματα που αφορούν στην ποιότητα ζωής των κατοίκων τους. Και αυτό έχει να κάνει με τις αρμοδιότητες – κατανομή, άσκηση και συντονισμό τους- αλλά και τους αναγκαίους πόρους που δεν τους αποδίδονται.
Το αίτημα της αποκέντρωσης του κεντρικού κράτους προς την περιφέρεια με την αναδιάρθρωση συνολικά του διοικητικού μας συστήματος ήταν ένα πάγιο αίτημα της αυτοδιοίκησης εδώ και πολλά χρόνια και έχει απασχολήσει πολλά συνέδρια και ειδικές ημερίδες τόσο της ΤΕΔΚΝΑ όσο και της ΚΕΔΚΕ.
Έτσι λοιπόν η πρόταση για την διοικητική μεταρρύθμιση που πρόσφατα κατατέθηκε και σήμερα συζητάμε και που προβλέπει σε γενικές γραμμές:
– Καθιέρωση της περιφέρειας ως δευτέρου βαθμού Αυτοδιοίκησης με αιρετούς περιφερειάρχες και αιρετά περιφερειακά συμβούλια,
– Δημιουργία ισχυρών και βιώσιμων Δήμων σε πόλεις μικρού και μεσαίου μεγέθους προκειμένου να εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα
Τα παραπάνω ήταν οι πάγιες αρχές διεκδίκησης της αυτοδιοίκησης των τελευταίων χρόνων. Υπάρχουν όμως και άλλα πάγια και βασικά αιτήματα-θέσεις που θα έπρεπε να ακολουθούν και να στηρίζουν τις παραπάνω εξαγγελίες, με κύριο την οικονομική και θεσμική στήριξη του όλου εγχειρήματος, και τα οποία με τις σημερινές ανακοινώσεις δεν είναι ξεκάθαρα και χρειάζονται ιδιαίτερη συζήτηση.
Η βασική μας θέση για την στήριξη της όποιας διοικητικής μεταρρύθμισης ήταν και πρέπει να είναι, ότι θα πρέπει να ακολουθείται από την αντίστοιχη οικονομική στήριξη που έχει να κάνει με μέτρα στην κατεύθυνση της φορολογικής αποκέντρωσης
Με μεταφορά φόρων και επενδυτικών προγραμμάτων στην Αυτοδιοίκηση μέσα από μια συνολική μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος χωρίς την επιβολή νέων φόρων προς τους πολίτες. Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά είναι επιβεβλημένη η μεταφορά πόρων προς την Αυτοδιοίκηση καθώς ζητήματα που την αφορούν όπως των αναγκαίων υποδομών των δήμων, της απασχόλησης, της προστασίας του περιβάλλοντος, της αντιμετώπισης του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας απαιτούν σημαντικές δημόσιες δαπάνες.
Από την ίδια την εισήγηση που μας δόθηκε από τον Υπουργό των Εσωτερικών, υπάρχει η εκτίμηση ότι τόσο η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση , όσο και η αυτοδιοίκηση που προέκυψε από τον Καποδίστρια δεν απέδωσαν και στάθηκαν πολύ κάτω από τις ανάγκες της ίδιας της κοινωνίας. Και βέβαια στις περισσότερες περιπτώσεις αποδίδουν στους ανθρώπους της αυτοδιοίκησης ευθύνες και όχι στο ότι το ίδιο το κράτος και η πολιτεία διαχρονικά δεν στήριξαν ουσιαστικά τους νέους ΟΤΑ με πολιτικές ουσιαστικής αποκέντρωσης, αλλά επέλεξαν συνειδητά την πολιτική της συγκεντρωτικής και πελατειακής διοίκησης.
Από μόνη της η εισήγηση που μας δόθηκε για το πρόγραμμα Καλλικράτης, αναφέρει (σελ. 44) ότι ενώ ο Μ.Ο. που διατίθεται στην ΕΕ ως ποσοστό % του ΑΕΠ για την ΤΑ είναι 11,3% , στην χώρα μας η ΤΑ χρηματοδοτείται μόλις με το 2,7%. Και δεν διαφαίνεται πουθενά από την όλη εισήγηση πρόθεση αυτό να αλλάξει. Ποια είναι λοιπόν η οικονομική στήριξη που θα μας πείσει για να σταθούμε θετικοί στο όλο εγχείρημα;
Νομίζω ότι αυτά που αναφέρονται για τον ΦΠΑ, για τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας αλλά και 650 εκ .ευρώ από το ΕΣΠΑ είναι παντελώς πρόχειρα και κυρίως ανεπαρκέστατα για την στήριξη του όλου εγχειρήματος.
– Και για τα χρέη των παρελθόντων οικονομικών ετών, όπου μετά από αγώνες μας δόθηκε μία δόση σήμερα δεν γίνεται κουβέντα και οφείλονται ακόμα 350 εκατ. ευρώ προς την Τ.Α.
– Χρέη των δήμων και ελλειμματικοί προϋπολογισμοί που έχουν δημιουργηθεί όχι με υπαιτιότητά μας αφού όλοι γνωρίζουμε ότι είναι ελλιπέστατες οι επιχορηγήσεις των δήμων σε σχέση με τις υποχρεώσεις μας, αλλά και τις αρμοδιότητες που μας δόθηκαν τα τελευταία χρόνια χωρίς πόρους (Παιδικοί Σταθμοί, Σχολεία, Κοινωνικά προγράμματα κλπ.)
Οι αρμοδιότητες που από τις νομαρχίες μεταφέρονται προς του ΟΤΑ είναι ασήμαντες και κυρίως τις περισσότερες από αυτές έτσι και αλλιώς τις εξασκούμε (ανέγερση σχολείων, ένταξη μεταναστών, πολεοδομικές εφαρμογές, λαϊκές αγορές, πολιτική προστασία κλπ)
Και όσον αφορά τις πραγματικές μεγάλες αρμοδιότητες τουλάχιστον αυτές που έχουμε σε προτεραιότητα για τον χώρο της Αν. Αττικής δεν γίνεται κουβέντα όπως.
-Χωροταξία – νέες εντάξεις στο σχέδιο πόλης (όπου η νέα ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος είναι αντίθετη σε μια τέτοια κατεύθυνση με αποτέλεσμα να ανθεί η αυθαιρεσία και η παραοικονομία γύρω από την παράνομη αυθαίρετη οικιστική ανάπτυξη)
– Διαχείριση απορριμμάτων
– Έλλειψη μεγάλων έργων υποδομής (αποχέτευση, οδικό δίκτυο, αντιπλημμυρικά έργα κλπ)
– Παραλίες, λιμάνια , δημόσιοι χώροι που θα πρέπει να αποδοθούν στους δήμους
– Προβλήματα περιβάλλοντος και ειδικά στους πυρόπληκτους δήμους με ποιες πολιτικές και από ποιους ισχυρούς δήμους χωρίς πόρους θα αντιμετωπισθούν;
– Οι εντάξεις έργων στο ΕΣΠΑ και σε οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα, θα εξακολουθήσει να γίνεται με τον ίδιο τρόπο, δηλ. αυθαίρετα να αποκλείονται έργα και οι απορροφήσεις να είναι σε τόσο χαμηλό επίπεδο;
Έλεγχοι στους Δήμους:
Ένα τεράστιο και ακανθώδες θέμα το οποίο όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται αλλά αντίθετα γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκο είναι οι πάμπολλοι ελεγκτικοί μηχανισμοί που σήμερα ελέγχουν τους δήμους ( μέχρι σήμερα 13 διαφορετικοί ελεγκτικοί οργανισμοί και υπηρεσίες ελέγχουν τους δήμους κα κυρίως επιδίδονται σε ελέγχους σκοπιμότητας και όχι νομιμότητας). Και εκτός από τους παραπάνω μηχανισμούς προτείνονται και νέοι έλεγχοι που να κρατούν ομήρους τους ΟΤΑ.
Ζητάμε έλεγχο από ένα και ενιαίο ελεγκτικό οργανισμό που θα συσταθεί ειδικά και μόνο για τους δήμους με ξεκαθαρισμένους και οριοθετημένους τους όρους του ελέγχου μας –έλεγχος νομιμότητας και μόνο και όχι σκοπιμότητας όπως γίνεται σήμερα.
Εκλογικό Σύστημα
Δεν μπορεί κάθε κυβέρνηση που έρχεται να κόβει και να ράβει στα μέτρα της το εκλογικό σύστημα όπως την βολεύει για να βγαίνει ο χάρτης των εκλογικών αποτελεσμάτων με το ανάλογο χρώμα που αυτή επιθυμεί. Είτε το 50+1% ισχύσει, είτε 42% είναι συστήματα ενισχυμένης πλειοψηφίας, κομματικών συμφερόντων που αλλοιώνουν την λαϊκή ψήφο και βούληση. Νομίζουμε ότι η απλή και ανόθευτη αναλογική είναι το μοναδικό σύστημα , η απαραίτητη προϋπόθεση για μια βαθιά δημοκρατική λειτουργία των αποκεντρωμένων θεσμών Αυτοδιοίκησης με διαφάνεια, κοινωνικό έλεγχο και ουσιαστική πολιτική λειτουργία. Η εκλογή των συλλογικών οργάνων, Περιφερειακών και Δημοτικών Συμβουλίων, με το σύστημα της απλής αναλογικής σημαίνει αναβάθμιση του ρόλου τους ως κυρίαρχων αντιπροσωπευτικών οργάνων και εξασφαλίζει τη δημοκρατικότερη εκπροσώπηση των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, την διαφάνεια, τον κοινωνικό έλεγχο και ταυτόχρονα ενθαρρύνει και τη συμμετοχή των πολιτών στα όργανα λήψης των αποφάσεων. Η θέση αυτή για μας αποτελεί μία από τις βασικές προϋποθέσεις προκειμένου να θεωρήσουμε ότι η προτε
