Σε συνάντηση με τους Δημάρχους της περιοχής του Παρισιού , που διοργάνωσε το Ελληνογαλλικό Εμπορικό Επιμελητήριο, συμμετείχε σήμερα αντιπροσωπεία της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (Π.Ε.Δ.Α.) με επικεφαλής τον Πρόεδρο της και Δήμαρχο Αγίων Αναργύρων- Καματερού Νίκο Σαράντη.
Κατά την διάρκεια της συνάντησης παρουσιάστηκε στους Γάλλους Δημάρχους το πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, η πορεία εφαρμογής του μέχρι τώρα, ενώ παρουσιάστηκαν και περιβαλλοντικά προγράμματα των ελληνικών Δήμων (απόβλητα, σκουπίδια κλπ.), καθώς και πολιτιστικά προγράμματα.
Ο Πρόεδρος της Π.Ε.Δ.Α. μιλώντας στην εκδήλωση και παρουσιάζοντας το πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ υπογράμμισε μεταξύ άλλων τα εξής «Κύριοι και κυρίες Δήμαρχοι από την Περιοχή του Παρισιού, κύριε Γενικέ, κύριοι συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι, Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα ιστορικά χαρακτηριζόταν από τον μεγάλο κατακερματισμό των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που οφειλόταν τόσο σε ιστορικούς παράγοντες όσο και στις ιδιαιτερότητες της γεωγραφίας μας.
Το φαινόμενο αυτό παρήγαγε πολλαπλές συνέπειες που εκτείνονταν από την οικονομική ζωή μέχρι το πολιτικό σύστημα. Ιδιαίτερα στο τελευταίο, ο κατακερματισμός των ΟΤΑ και ο δυσανάλογα μεγάλος αριθμός των αιρετών αρχόντων συγκριτικά με τον πληθυσμό μας, διευκόλυνε τη λειτουργία του πελατειακού πολιτικού συστήματος και των φαινομένων κακής διαχείρισης του δημόσιου χρήματος.
Με τον εκσυγχρονισμό της χώρας και των υποδομών της, από το οδικό δίκτυο μέχρι την εφαρμογή της πληροφορικής, έγινε εφικτό ένα αρχικό πρόγραμμα συνένωσης των ΟΤΑ που υλοποιήθηκε το 1994 με την ονομασία «Καποδίστριας».
Με τον «Καποδίστρια» οι ΟΤΑ της Ελλάδας περιορίστηκαν σε λίγο περισσότερους από χίλιους, διαμορφώνοντας έτσι το μέσο πληθυσμό ενός ΟΤΑ στις 10.000 κατοίκους. Ωστόσο το πρόγραμμα «Καποδίστριας» δεν ακούμπησε καθόλου τους ΟΤΑ της Αττικής, δηλαδή της περιοχής της πρωτεύουσας, όπως και τους Δήμους της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης μας, της Θεσσαλονίκης, που αθροιστικά αντιστοιχούν περίπου στο μισό πληθυσμό της χώρας.
Επίσης, η μεταρρύθμιση του 1994 δεν αντιμετώπισε άλλα διαρθρωτικά προβλήματα των Δήμων, τα οποία έγιναν περισσότερο έντονα με την συνεχή μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από την κεντρική κυβέρνηση στην Αυτοδιοίκηση την τελευταία 20ετία. Οι αρμοδιότητες αυτές συνήθως αναθέτονταν από τον κάθε Δήμο σε μια σειρά Νομικά Πρόσωπα ή Δημοτικές Επιχειρήσεις που ιδρύονταν για το σκοπό αυτό, με αποτέλεσμα νέα προβλήματα στην οικονομική αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των υπηρεσιών που παρέχονται στους πολίτες.
Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας συνολικότερης διοικητικής μεταρρύθμισης στην Αυτοδιοίκηση αποτέλεσε λοιπόν αίτημα των ίδιων των Δήμων, μέσα από τις αποφάσεις Συνεδρίων της Κεντρικής Ένωσης μας. Γι’ αυτό και η ανακοίνωση του σχεδίου «Καλλικράτης» στις αρχές του 2010 χαιρετίστηκε θετικά από την Αυτοδιοίκηση.
Το πρόγραμμα «Καλλικράτης» περιλάμβανε:
Τη συγχώνευση των ΟΤΑ από περισσότερους από χίλιους σε 325, αυτή τη φορά με συγχωνεύσεις και στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη.
Την καθιέρωση ενός Νομικού Προσώπου ή Δημοτικής Επιχείρησης ανά Δήμο.
Τη μεταφορά πολλών και σημαντικών αρμοδιοτήτων από τα Υπουργεία της κεντρικής κυβέρνησης στους Δήμους.
Αλλαγές στην εσωτερική δομή και λειτουργία της Διοίκησης των Δήμων.
Την αλλαγή του Δεύτερου Βαθμού Αυτοδιοίκησης με κατάργηση των Νομαρχιών και καθιέρωση του εκλεγμένου Περιφερειάρχη.
Βασική λογική του προγράμματος ήταν η δημιουργία ισχυρών και αποτελεσματικών Δήμων. Δηλαδή Δήμων που έχουν το μέγεθος στην έκταση, στον πληθυσμό, στον Προϋπολογισμό τους να εκτελέσουν σημαντικά αναπτυξιακά έργα.
Και επίσης Δήμων που έχουν τις υποδομές και το ανθρώπινο δυναμικό να εξυπηρετήσουν πιο αποτελεσματικά τους κατοίκους.
Παράλληλα επιδιωκόταν η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας με την κατάργηση των παράλληλων αρμοδιοτήτων. Ο πολίτης να ξέρει ποια δημόσια αρχή είναι υπεύθυνη για κάθε εργασία και να βρίσκει εύκολα ικανοποίηση στο αίτημα του.
Από την πλευρά των θεσμικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης από την πρώτη στιγμή επισημάνθηκε ότι οι στόχοι αυτοί είναι και πολύ θετικοί και εφικτοί. Τονίστηκε όμως ότι, με τη μεγάλη νέα μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στους Δήμους αλλά και τις υποχρεώσεις που δημιουργούνται από τις συνενώσεις, απαραίτητη για την επιτυχία του προγράμματος είναι η μεταφορά στους Δήμους των αντίστοιχων οικονομικών πόρων.
Κατανοείτε προφανώς κύριοι συνάδελφοι ότι στο σημείο αυτό παρουσιάστηκαν οι μεγάλες δυσκολίες. Γιατί όλα αυτά γίνονταν το 2010, τη χρονιά αρχικής εφαρμογής του προγράμματος δημοσιονομικών περικοπών και της υπογραφής του πρώτου Μνημονίου ανάμεσα στη χώρα και τους διεθνείς δανειστές της.
Έτσι, από την πλευρά της κυβέρνησης το πρόγραμμα «Καλλικράτης» στην εφαρμογή του αξιολογήθηκε περισσότερο σαν ένα πρόγραμμα μείωσης του κόστους της Αυτοδιοίκησης, με τη μείωση του αριθμού των αιρετών αλλά και του κόστους διοίκησης και διαχείρισης γενικότερα. Στον τομέα αυτό η επιτυχία του προγράμματος ήταν αναμφισβήτητη. Οι μειώσεις που έχουν γίνει στην κρατική χρηματοδότηση τα τελευταία τρία χρόνια ξεπερνούν το 60% και χωρίς τις εξοικονομήσεις του «Καλλικράτη» θα ήταν αδύνατο να συνεχίσουμε να λειτουργούμε.
Ωστόσο οι νέες αρμοδιότητες που έρχονται στην Αυτοδιοίκηση δεν μπορούν να ασκηθούν τη στιγμή που η κρατική χρηματοδότηση δεν αρκεί πλέον ούτε για τις παλιότερες, με αποτέλεσμα να τίθεται ήδη ζήτημα επιστροφής μερικών στην κεντρική κυβέρνηση.
Επίσης πρέπει να επισημανθεί ότι οι ρυθμίσεις του «Καλλικράτη» δημιούργησαν νέου τύπου γραφειοκρατικά προβλήματα, στο εσωτερικό των νέων Δήμων. Οι λύσεις δηλαδή που προκρίθηκαν για τη λειτουργία των διευρυμένων Δήμων ήταν δύσκαμπτες, με πολλαπλά όργανα διοίκησης και διαδικασίες που αποδείχθηκαν στην πράξη χρονοβόρες.
Το ίδιο ισχύει για τη λειτουργία ελέγχου της νομιμότητας των δαπανών των Δήμων από δικαστικούς λειτουργούς, που στην πράξη αναλώνεται συχνά σε τυπικότητες ή υπεισέρχεται στη σκοπιμότητα των ενεργειών της Αυτοδιοίκησης. Αντιτιθέμεθα έντονα σ’ αυτή την τελευταία εξέλιξη που αντίκειται στην κατοχυρωμένη από το Σύνταγμα αυτοτέλεια της Αυτοδιοίκησης.
Από τα πράγματα λοιπόν έχει τεθεί ήδη το ζήτημα διορθωτικών παρεμβάσεων στον «Καλλικράτη», ώστε να διατηρηθεί η θετική δυναμική της μεταρρύθμισης αλλά να αντιμετωπιστούν τα γραφειοκρατικά προβλήματα και οι λοιπές δυσλειτουργίες. Επίσης, στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας είναι η επίλυση των οικονομικών προβλημάτων των Δήμων, που μας έχουν φέρει μπροστά στον άμεσο κίνδυνο αδυναμίας πληρωμών και για το λόγο αυτό βρίσκονται σε εξέλιξη μεγάλες, πρωτοφανείς για τις τελευταίες δεκαετίες, κινητοποιήσεις των ΟΤΑ.
Οι διορθωτικές αυτές παρεμβάσεις στον «Καλλικράτη» δεν είναι καθόλου σκόπιμο τη στιγμή αυτή να αφορούν τον χωροταξικό σχεδιασμό. Με τον «Καλλικράτη» το μέσο πληθυσμιακό μέγεθος ενός ελληνικού Δήμου έφτασε τις 30.000 κατοίκους, δηλαδή αντιστοιχεί σ’ αυτό των περισσότερων χωρών της Ε.Ε. Επίσης, η συνεχής αναδιάρθρωση των ΟΤΑ δεν αποτελεί στοιχείο αξιοπιστίας της Διοίκησης και μπορεί να θεωρηθεί ότι αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση βραχυπρόθεσμων εκλογικών σχεδιασμών.
Εκτός από τη μείωση της γραφειοκρατίας και των πολλαπλών ελέγχων που δεν συμβάλλουν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, ένας και καλός έλεγχος αρκεί, αίτημα των Δημάρχων της Ελλάδας είναι η προστασία της θεσμικής θέσης τους, που έχει υποβαθμιστεί σοβαρότατα τα τελευταία χρόνια. Ζητάμε από τους συναδέλφους μας από τη Γαλλία να ρίξουν μια ματιά στα αντικειμενικά στοιχεία που είναι στη διάθεση τους για να αντιληφθούν ότι οι αιρετοί της Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα έχουν και προσωπικά συμβάλλει τα μείζονα στην αντιμετώπιση της κρίσης, ενώ δυστυχώς συχνά αντιμετωπίζονται με άδικο τρόπο τόσο από τα ΜΜΕ όσο και από το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα.
Θέλω να κλείσω με μια παρατήρηση στρατηγικού χαρακτήρα. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα θα ξεπεράσει τα τρέχοντα προβλήματα της και θα διαδραματίσει τον πρέποντα ρόλο στην μελλοντική πορεία της χώρας, εφόσον πάψει να είναι επαίτης της κεντρικής κυβέρνησης.
Η καθιέρωση αυτοτελών φόρων που εισπράττονται για λογαριασμό της Αυτοδιοίκησης, της αποδίδονται αυτόματα και για την αξιοποίηση των οποίων εμείς οι αιρετοί λογοδοτούμε στους εκλογείς μας, είναι ο μόνος δρόμος για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό σε τοπικό επίπεδο. Δεν ζητάμε την αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των πολιτών αλλά την αναδιανομή της, ώστε ο κάθε πολίτης να γνωρίζει τι πληρώνει και ποιος ευθύνεται για τη σωστή ή όχι χρήση των φόρων του.
Γιατί είναι συνηθισμένο φαινόμενο σήμερα στην Ελλάδα ο πολίτης να πιστεύει ότι πληρώνει για τη συντήρηση των σχολείων ή των δρόμων και τα χρήματα του να μην φτάνουν ποτέ στην Αυτοδιοίκηση.
Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα ολοκληρώσει τον «Καλλικράτη» και θα δώσει επιτέλους τη δυνατότητα επιτυχημένης και επωφελούς για τους πολίτες εφαρμογής του.
Μέχρι τότε όμως πρέπει να επιβιώσουμε. Οι Δήμοι της Ελλάδας δίνουν αυτές τις ημέρες τον αγώνα για να μην αναστείλουν οριστικά τη λειτουργία τους και τις υπηρεσίες που παρέχουν στους πολίτες λόγω της απολύτως ανεπαρκούς πλέον κρατικής χρηματοδότησης και σ’ αυτή την προσπάθεια ζητάμε με επίταση και θέρμη την αλληλεγγύη σας».
Ο γενικός γραμματέας της Π.Ε.Δ.Α. και Δήμαρχος Κηφισιάς Νίκος Χιωτάκης παρουσίασε τα περιβαλλοντικά προγράμματα των Δήμων της Αττικής, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Για τους χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων στη χώρα μας είπε ότι εξακολουθούν να λειτουργούν 150 χαρακτηρίζοντάς τες «ωρολογιακές βόμβες» για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
Τόνισε ,δε, ότι δεν έχουν αντιμετωπιστεί ακόμα το κλείσιμο των παράνομων χωματερών- το οποίο πρέπει να γίνει άμεσα , η βιώσιμη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, η ενίσχυση της ανακύκλωσης, ενώ πρόσθεσε ότι σημείο κλειδί στη λύση του προβλήματος των απορριμμάτων αποτελεί «ο υπεύθυνος πολίτης» .
Παράλληλα αναφέρθηκε σε προγράμματα που μπορούν να εφαρμοστούν στους δήμους όπως οι πράσινες ταράτσες , οι πράσινες διαδρομές , η ανάπλαση και αναμόρφωση των αύλειων χώρων στα σχολεία με πράσινο, ενώ πρόσθεσε ότι «Ο ρόλος της Αυτοδιοίκησης, προς την κατεύθυνση αυτή είναι σημαντικός και ουσιώδης».
Το μέλος της Ε.Ε. της Π.Ε.Δ.Α., Δημοτικός Σύμβουλος Αγίας Παρασκευής Βασίλης Γιαννακόπουλος μιλώντας για τον πολιτισμό στους Δήμους υπογράμμισε «Η ΠΕΔΑ συμμετείχε και συμμετέχει με πρωτοβουλίες της, αλλά και σαν χορηγός σε ενέργειες των Δήμων και Κοινοτήτων που είχαν στόχο την σύνθεση των πολιτισμών την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και την διατήρηση και προβολή των τοπικών ιδιαιτεροτήτων. Η διασύνδεσή μας με τα Ευρωπαϊκά δίκτυα Δήμων και Κοινοτήτων οι πολιτιστικές μας ανταλλαγές, οδήγησαν στην αδελφοποίηση πολλών Δήμων μας με αντίστοιχους Ευρωπαϊκούς. Οι περισσότεροι Δήμοι της Αττικής αλλά και ολόκληρης της Ελλάδος είναι αδελφοποιημένοι με αντίστοιχους της Ευρώπης. Η συνειδητοποίηση της σημασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθιστά αναγκαίο για εμάς να την μοιραστούμε, να επικοινωνήσουμε τα επιτεύγματά μας, τα όνειρά μας, τις ιδέες μας με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτή είναι η σημασία του θεσμού της αδελφοποίησης. Διότι ο πολιτισμός δεν είναι μια αφηρημένη έννοια που αφορά μια κλειστή μειονότητα ανθρώπων».
Στη συνάντηση παρευρέθηκε ο γενικός γραμματέας αποκεντρωμένης διοίκησης Δημήτρης Καλογερόπουλος ο οποίος επισήμανε για τον ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ ότι ήταν μια απαραίτητη μεταρρύθμιση , που έχει όμως πολλές παθογένειες . Αναφέρθηκε στη μείωση των πόρων της Αυτοδιοίκησης και πρότεινε στους γάλλους Αυτοδιοικητικούς να εφαρμόσουν αντίστοιχη μεταρρύθμιση με στόχο και σχέδιο την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη.
Στη συνάντηση πήραν το λόγο ακόμα ο γενικός γραμματέας του δήμου Αθηναίων Θεόδωρος Λιβάνιος και ο αντιδήμαρχος Ανδρέας Βαρελάς, ο πρόεδρος του Ελληνογαλλικού Εμπορικού Επιμελητηρίου Χριστόφορος Χατζόπουλος και ο πρόεδρος της ΑΜΙF (Ένωση των Δημάρχων του Παρισίου).
Στην εκδήλωση παρευρέθησαν επίσης και άλλοι Δήμαρχοι της Αττικής.